Czy czkawka u noworodka jest niebezpieczna? Jak można się jej pozbyć?
Czkawka u noworodka to zupełnie normalny i niegroźny stan fizjologiczny wywołany niekontrolowanymi skurczami przepony. Chociaż występuje dosyć często w pierwszych miesiącach życia dziecka, nie jest dla niego uciążliwa. Można jednak prostymi, domowymi sposobami sprawić, aby ustąpiła nieco szybciej. Zdarza się też, że czkawka to objaw choroby i wtedy konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia. Dowiedz się, w jakich przypadkach należy udać się z maleństwem do lekarza.
Czkawka u noworodka – co to jest i jak często występuje?
Czkawka to mimowolne, rytmiczne skurcze przepony (mięśnia oddzielającego jamę brzuszną od klatki piersiowej), do których dochodzi po podrażnieniu nerwów, które nią sterują. Towarzyszy jej charakterystyczny odgłos, powstający na skutek nagłego wdechu i jednoczesnego zamknięcia się głośni (fragmentu krtani).
Czkawka u noworodka czy niemowlęcia jest jednak całkowicie normalna. Nie stanowi powodu do niepokoju i zdarza się już w życiu płodowym. W dodatku nie jest dla maluszka tak uciążliwa, jak u dorosłego. Może być nawet wynikiem okazywania radości.
10 nietypowych rzeczy, które robi dziecko w łonie matki
Występuje bardzo często w pierwszych miesiącach życia dziecka
Może przybrać częstotliwość od 2 do 60 czknięć na minutę i trwać nawet godzinę. Pojawia się kilka, a nawet kilkanaście razy dziennie (częściej u wcześniaków).
Jednak z czasem występuje rzadziej, a po ukończeniu 3 miesiąca życia ustępuje prawie całkowicie. Później pojawia się tylko „okazjonalnie”.
Czkawka u noworodka: przyczyny
Najczęściej czkawka u noworodka jest wynikiem fizjologicznej niedojrzałości jego układu nerwowego, a zwłaszcza nerwu przeponowego. Kształtuje się on bowiem jeszcze długo po narodzinach.
Za bezpośrednie przyczyny czkawki u niemowląt uważa się:
1) przepełnienie żołądka, przejedzenie – tzw. czkawka popokarmowa
Pojawia się, gdy maluch zje zbyt dużo i ma nadmiernie wypełniony brzuszek. Jego układ pokarmowy nie radzi sobie z przyjętym pokarmem, a żołądek zaczyna stykać się z przeponą, co wywołuje jej skurcze.
2) szybkie połykanie powietrza podczas jedzenia albo zachłyśnięcie się nim
Czkawka może pojawić się na skutek zachłyśnięcia się powietrzem albo połknięcia jego dużej ilości podczas łapczywego i szybkiego jedzenia. W przypadku niemowląt karmionych naturalnie występuje z powodu jeszcze nie w pełni wykształconego odruchu ssania bądź nieprawidłowego uchwycenia piersi. Z kolei u dzieci karmionych butelką może być konsekwencją niedopasowanego smoczka (np. ze zbyt dużym otworem).
3) głośny śmiech, podekscytowanie
Czkawkę może wywołać głośny śmiech niemowlęcia, ponieważ to również sprzyja połykaniu nadmiernej ilości powietrza. Podobnie zresztą jak wtedy, gdy dziecko jest czymś rozbawione bądź mocno podekscytowane.
4) wyziębienie ciała
Odruch czkania powstaje przy nagłych zmianach temperatury, a także na skutek wyziębienia maluszka. Zazwyczaj pojawia się, gdy w pomieszczeniu jest zbyt niska temperatura, ale może też wystąpić po kąpieli albo podczas przewijania.
Czkawka może pojawić się również z powodu choroby bądź… bez konkretnej przyczyny.
Domowe sposoby na czkawkę u noworodka
Jeśli tylko czkawka u dziecka nie jest wynikiem poważnych dolegliwości zdrowotnych, to warto zastosować poniższe domowe metody na jej pozbycie się. Wybór odpowiedniego sposobu uzależniony jest m.in. od przyczyny pojawienia się czkawki.
#1
Trzeba pamiętać o odbijaniu dziecka po karmieniu, aby uwolnić nagromadzone w jego brzuszku pęcherzyki powietrza.
#2
Warto skonsultować się z doradcą laktacyjnym lub położną, aby upewnić się, czy technika karmienia piersią (albo butelką) jest prawidłowa. Zwłaszcza, jeśli czkawka występuje tuż po jedzeniu. Specjalista poprawi ewentualne błędy, dzięki czemu maluszek nie będzie łykał powietrza i nie będzie czkał.
#3
Można stosować butelki z systemem antykolkowym (zapobiegające połykaniu powietrza podczas karmienia) albo podać dziecku smoczek, który pomoże rozluźnić mięśni przepony.
#4
Częściej przystawiać noworodka do piersi, aby zapobiec przejadaniu się i przepełnianiu żołądka. Zaleca się podawanie dziecku piersi, z której niedawno jadło, aby nie zachłystywał się dużą ilością mleka i nie połykał dużej ilości powietrza. Gdy maluszek zaspokoi największy głód i zacznie spokojniej ssać, wtedy zmieniamy pierś.
#5
Niemowlętom karmionym mlekiem modyfikowanym można też podawać ciepłą wodę w butelce albo herbatkę koperkową .
#6
Jeśli czkawka jest wynikiem wychłodzenia organizmu dziecka, należy ubrać mu dodatkową warstwę odzieży, przykryć kocykiem, przytulić. Ważne jest również sprawdzenie (i ewentualne przewinięcie) pieluchy, ponieważ nieraz to mokra pielucha jest sprawcą oziębienia maluszka. Ponadto, trzeba pamiętać o właściwej temperaturze pomieszczenia, w którym przebywa niemowlę, zwłaszcza po kąpieli.
#7
Można masować i ogrzewać brzuszek. Warto też położyć niemowlę na brzuszku i delikatnie klepać je po plecach (dłonią złożoną tak, aby w środku znajdowało się powietrze; dziecka nie klepie się otwartą ręką!).
#8
Jeśli czkawka u maleństwa pojawia się podczas głośnego śmiechu, można je nosić w pozycji pionowej – aż do momentu, gdy mu się ostatecznie odbije i to zakończy czkanie (najważniejsze, aby i główka i brzuch dziecka przytulone były do tułowia rodzica).
Czy dziecko się męczy podczas czkawki?
Czkawka jest typową dolegliwością wieku niemowlęcego, która zwykle mija po trzecim miesiącu życia. I chociaż rodzicom może się wydawać, że niemowlę z czkawką bardzo się męczy, w rzeczywistości nie jest to dla niego uciążliwe.
Mało tego. Niektóre noworodki przychodzą na świat ze skłonnością do czkawki. Doświadczają jej będąc jeszcze w brzuszku mamy, co można zaobserwować podczas badania USG, a nawet wyczuć pod koniec trzeciego trymestru ciąży.
Im młodsze dziecko, tym bardziej prawdopodobne jest, że czkawka się u niego pojawi (najbardziej wrażliwe są wcześniaki).
Czy czkawka u noworodka jest niebezpieczna i wymaga leczenia?
Z reguły czkawka nie wymaga leczenia. Jednak czasami zdarza się, że przybiera postać przewlekłą, a jej podłożem są poważne dolegliwości zdrowotne, tj.:
– refluks żołądkowo-przełykowy,
– choroby ośrodkowego układu nerwowego,
– zapalenie płuc i opłucnej,
– uraz klatki piersiowej,
– choroby jamy brzusznej (wątroby, żołądka, jelit),
– zaburzenia metaboliczne.
Jeśli czkawka utrzymuje się kilka (bądź nawet kilkanaście godzin!) i uniemożliwia karmienie dziecka, a także utrudnia mu sen, koniecznie skonsultuj się z pediatrą!
Na szczęście takie kłopoty zdarzają się niezmiernie rzadko, a czkawka u noworodka zwykle mija samoistnie i to stosunkowo szybko.
Czkawka u noworodka – czy można jej zapobiec?
Nie istnieje niezawodny sposób zapobiegania czkawki u maluszka. Jednak można nieco zminimalizować ryzyko jej wystąpienia, stosując się do poniższych zaleceń:
1. Przystawiaj dziecko do piersi, gdy jest spokojne. Nie czekaj aż będzie bardzo głodne, ponieważ ssanie będzie wtedy zbyt nerwowe.
2. Po karmieniu zawsze podnoś niemowlę do odbicia i najlepiej trzymaj je w pozycji pionowej przez ok. 20 minut.
3. Nie rób żadnych gwałtownych ruchów z niemowlęciem. Nie huśtaj, nie podskakuj z nim itp. – zwłaszcza zaraz po karmieniu.
